تازه های سایت
پربازدیدها
نسخه مناسب چاپ
طلبی که می خوانید از سری مقالات مخاطبین این پایگاه خبری است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. می توانید با ارسال یادداشت خود، این مطلب را تأیید یا نقد کنید.
به گزارش پایگاه خبری باشت نیوز، نوربخش ریاحی در مقاله ای نوشت:
- نماینده باید مشخصات دولت اسلامی و جدیدترین روش جهانی مردم داری را بشناسد
اگر مردم را به بازی منچ و ماروپله تشبیه کنیم هردولتی به مثابه تاس این بازی است. دولتها ممکن است با یک تا شش چهره بر مردم ظاهر شوند.
چهره اول دولت،چهره اقتصادی است که درجامعه سرمایه داری، اقتصاد دردست افرادمعدودی است.درجوامع کمونیستی در اختیار حکومت است و مردم سهمی دراقتصاد ندارند.
چهره دوم دولت، چهره سیاسی یا چهره قدرت است که یا دولت ، دولت دیکتاتوری است یا دولت، توتالیتری است وقدرت ،تنها در دست یک حزب است یا پادشاهی است و قدرت بین مجلس وپادشاه تقسیم وحکومت موروثی است.یا پارلمانی است ونماینده درواقع نماینده حزب است ویا مردمسالاری است و نماینده ، نماینده مردم است.
چهره سوم دولت ،چهره دینی است که یا دولت مجری دین در جامعه است. یا دولتی است که نه دین به حکومت و نه حکومت کاری به دین دارد .
چهره چهارم دولت ، چهره اخلاقی است که یا دولت پاسدار ارزشهای اخلاقی است. یا دولت در کنار اخلاق است و کاری به ارزشهای اخلاقی مردم ندارد. یا دولت حاکم بر اخلاق است .یعنی دولت هر چه را اراده کند اخلاقی و خوب است و هرچه را نخواهد غیراخلاقی و بد است .
چهره پنجم دولت، چهره خدمات است که برخی دولت ناظم ، برخی دولت ناظر و برخی دولت خادم هستند. دولت ناظم کاری جز حکومت کردن و برقراری امنیت و مجازات ندارد. دولت ناظر که دخالت چندانی در اقتصاد و معیشت مردم ندارد ودرخدمت بازار آزاد است.و دولت خادم که وظیفه خود را ارائه خدمات به مردم می داند وبالاخره
چهره ششم دولت ، چهره آزادی است که یا دولت سالب آزادی است یا دولت ناظر بر آزادی است و یا دولت، دولت آزادی است.
حال، کسی که خود را نماینده مردم می خواند ، اولا باید بداند که اصولا حکومت اسلامی جزو کدام دسته از این دولتهاست ؟ دارای کدامین چهره است؟ .چهره قدرت، چهره ثروت، چهره اخلاق ، چهره دین واعتقاد ، چهره آزادی؟ کدامیک؟ دوما باید بداند امروزه دنیا به کدام دولت و به کدام چهره تمایل دارد؟
نماینده باید بداند که امروزه دنیا به این نتیجه می رسد که بهترین دولت ، حکمرانی خوب یا دولت خوب است. در حقیقت در اروپا، از حدود 25 سال پیش ، نگاه به دولت تغییر کرده است.بانک جهانی، صندوق بین المللی پول وسازمان ملل سیاستی بنام حکمرانی خوب یا دولت خوب را بعنوان کلید معمای توسعه مطرح کرده است .آمارهای بدست آمده از 177 کشور دنیا نشان میدهد که اگر دولتها به مردم پاسخگو نباشند،اگردولت ثبات سیاسی نداشته باشد ،اگردولت با خشونت با مردم رفتار کند ، اگردولت درانجام خدمات و رفاه عمومی ناکارامد باشد ، اگردولت قوانین و مقرراتی وضع کند که بار مالی زیادی داشته باشد ، دولت مبتلا به مفاسد اقتصادی، اداری وسیاسی باشد، مردم آن کشور روز به روز فقیرتر و محروم تر می شوند. بنابراین درحال حاضر، مهمترین توصیه های سیاسی حکمرانی خوب به این قرار است : 1- جلوگیری از برخورد تبعیض آمیز با شهروندان در ارائه خدمات عمومی2- کاهش قوانین تبعیض آمیز، بخصوص قوانین تبعیض آمیزی که به منجر به محرومیت زنان از صحنه سیاست و مشاغل کلیدی می شود 3 - حضور گسترده مردم در انتخابات 4. نظارت هرچه بیشتر نمایندگان مجلس بر عوامل اجرایی از قبیل استانداران، فرمانداران، مدیران کل ، شهرداران و بطورکلی ادارات دولتی.5. انتخاب افراد توانمند برای نمایندگی مردم در مجلس 6. آگاهی مردم بر عملکرد دولت .حضور مردم نه تنها در پای صندوقهای رای، برای مردم کافی نیست بلکه باید نظر مردم در نظام اداری، آموزشی و اداره شهر هم کارسازباشد 7.تقویت اخلاق خدمت رسانی به مردم.8.واگذاری پستهای مدیریتی به افراد بومی کارامد و لایق 9- جبران محرومیتهای پیشین.
به همین خاطر، در کشور ما توصیه شده که برخلاف برنامه های اول تا پنجم توسعه که در راستای سیاست دولت رفاه تنظیم شده بود، برنامه ششم بایستی مطابق با سیاستهای اقتصادی دولت خوب تنظیم گردد و اینها رانماینده باید بداند.
نگاهی به دولت امیر مومنان علی علیه السلام هم نشان می دهد که امام علی در صدد پی ریزی حکومتی بوده است که امروزه آخرین نظریه سیاسی یا حکمرانی خوب بسیاری از صفات آن را سرلوحه قرار داده است. در جمهوری اسلامی هم براساس تجربیات سی و چند ساله ، ثابت شده است که اگر بنا داریم،نمایندگان موفقی به مجلس بفرستیم،اگربنا داریم حکمرانی خوب و حکومت مورد نظر امام علی ( ع) را پیاده کنیم ،نمایندگان مردم باید براین مسائل آگاه باشند.
2.نماینده باید نیازمردم رابشناسد :
هرچه خدمات عمومی به دور از هیاهوی سیاسی اجرا شود و تعهد نماینده در قبال نیازهای واقعی مردم بیشتر باشد نشان دهنده وضعیت بهتر حکمرانی خوب است. علی ع فرمود ای مالک ،کار مردم را اصلاح و شهرهای مصر را آباد کن . بدان که هیچ چیز ،گمان مردم را نسبت به مسئولین، بهتر از خدماتی که به مردم مىنمایند و هزینههاى آنها را کم مىکنند، خوب نمىکند.احتمالا مردم از سیاست بازی خسته می شوند و در پی رشد و سلامت اقتصادی می باشند ومی خواهند کسانی را به مجلس بفرستند که بدور از غوغاسالاری سیاسی، به امور و ابادانی شهر و کشور بپردازند. از مصادیق امور و آبادانی و نقش آن در توسعه و رفع فقر عمومی ، بطور مثال به دو مورد اشاره می شود :
الف : پروژه های راه سازی :
خداوند در آیات متعددی از قران کریم ،ایجاد راه های مختلف را نشانه قدرت و عاملی مهم برای دست یابی مردم به منافع خویش معرفی می کند. در آیه ۲۷ سوره فاطر تاکید می کند که راه ها می بایست متعدد و متنوع باشد تا امکان حمل و نقل جاده ای بیش تر و بهتر فراهم آید. تعدد و تنوع راه ها نشان از توسعه تمدن و دست یابی به آرامش دارد. خداوند در آیات سوره ایلاف به قریشیان یادآور می شود که قدر امنیت راه های خویش را بدانید و بر آن خدا را سپاسگزار باشید. مطالعه بانک جهانی در هند مشخص کرده که بهبود راههای روستایی منجر به افزایش 45 درصدی تولید محصولات کشاورزی شده که این امر به نوبه خود، رونق قابل ملاحظه‌ای در نرخ اشتغال منطقه در پی داشته است. مطالعه دیگر در هند نشان داده سرمایه‌گذاری در راهها بیشترین تأثیر را در کاهش فقرمردم داشته وبه ازای هر 22 هزار دلار هزینه در راههای روستایی، 163 نفر از فقر رها شده اند. سازمان بین المللی همکاری اقتصادی و توسعه بر ظرفیت حمل و نقل در راستای حمایت از افراد کم‌درآمد برای دسترسی بهتر به بازارها، فرصتهای شغلی، تسهیلات آموزشی و بهداشتی، توسعه روستایی و خدمات اجتماعی تاکید می‌‌کند.کمیسیون ایمنی جهانی راهها نیز توسعه زیرساخت‌های حمل و نقلی را به مثابه «کلید مبارزه با فقر در جهان امروز» می‌داند.
نتایج تحقیقات در دوره زمانی 1360 تا 1388 در ایران نشان داده که هزینه دولت در بخش جاده سازی، آب و بهداشت و بخصوص کشاورزی بیشترین اثر را بر کاهش فقر دارد. براساس بررسي هاي انجام شده ايران مي تواند سالانه تا حدود 2ميليارد تن كالاو حدود 20 ميليارد دلار درآمد ارزي در صورت گسترش زيرساخت هاي حمل و نقل جاده اي و ريلي از ترانزيت كالابه دست آورد. اخذ عوارض ، افزایش تولید، کاهش قیمت مواد اولیه ، به حداقل رسیدن آسیب های جانی و مالی مردم. رفع ترافیک ، آلودگی هوا، آلودگی صوتی ، بیماری های روانی ، هزینه های شهری ، تصادفات ،کاهش مصرف سوخت از برکات تعدد راهها و جاده های هموار است.
ب: پروژه های آب و کشاورزی :
امام علیميفرمايد: هر كس آب و خاكي داشته باشد و با اين حال فقير شود، خدا او را از رحمت خويش دور می سازد. رسول اكرمميفرمايد: وظيفة شماست كه به دامپروری و كشاورزي بپردازيد كه رفت و آمد هر دو خير و بركت است.امام صادقميفرمايد: هيچ عملي نزد خدا از زراعت محبوبتر نيست. كشاورزان گنجهاي مردمند. آنان در روز قيامت برترين مقام را دارند و به خدا نزديكترند و آنان را به نام "مباركها" صدا ميزنند.امروزه هر کسی می داند که آب ، سد ،کشاورزی در رفع فقر و بی کاری و توسعه اقتصادی تا چه اندازه گره گشاست.
3.نماینده باید قابلیت دفاع از کیان ، عزت وهویت مردم محل خود را داشته باشد
برخی سعی می کنند تا هویتهای قومی و محلی را زیر سئوال ببرند و خلاف مصالح ملی و محلی سخن می گویند . هرکسی ممکن است دارای هویت انسانی،هویت فردی،هویت جنسی،هویت دینی،هویت اجتماعی،هویت فرهنگی،هویت سیاسی، هویت ملی و بالاخره هویت قومی باشد .هرکس حق دارد به هویت خودش افتخار کند. چراکه قران می فرماید وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ و ما شما را تیرهها وقوم ها و قبیلهها قرار دادیم. لِتَعارَفُوا تا یكدیگر را به اختلاف بشناسید.لذا پیامبر اسلام هم راجع به هویت قومی خودش می فرماید : انا من العرب ولیث العرب منی : یعنی (به بهترین تعبیر) من عرب هستم و شیر عرب از من است و معلوم است که پیامبر دراینجا به هویت قومی وقبیله ای خودش هم افتخارمی کند.
هركسي كو دور ماند از اصل خويش بازجويد روزگار وصل خويش.
هویت ملی هم همینطور است بطوریکه امام باقر مى فرمايد وقتى پيامبر اكرم آيه وَ اخَرِينَ مِنْهُمْ لَمّا يَلْحَقُوا را قرائت فرمود شخصى پرسيد: اين افراد که هستند؟ پيامبر دست خود را بر شانه سلمان گذاشت و فرمود لَوْ كانَ الاْيمانُ فى الثُّرَيّا لَنا لَهُ رِجالٌ مِنْ هؤُلاء یعنی اگر علم در ستاره ثريا باشد هر آينه مردانى از طايفه سلمان به آن نائل مى شوند. امام علی می فرماید ای مردم به دفاع از كيان و سرزمینتان بپردازيد. دفاع از كيانتان را چون بدهكاري كه امروز و فردا كند، به تأخير نیندازید. امروز اگر شما دفاع نكنيد، فردا ديگر برايتان چه ميمانَد تا از آن پاسداري كنيد ؟.امام علی توصیه می کند که دودمان و کیان خویش را بزرگ دارید که آنان بال پرواز و دژ پناه شما هستند .
به زبان علمی ، هویت یعنی احساس وحدت ، احساس تعلق ،احساس ارزش ، احساس استقلال .هویت قومی یعنی هم دلی بین اعضاء یک قوم نسبت به یک واحد جغرافیایی. 96 درصد مردم دنیا دارای گروههای با هویت قومی متعدد هستند و خوب است بدانیم در پژوهشهای صورت گرفته این مسئله به اثبات رسیده است که "تعهد به احساس هویت ملی رابطه مستقیمی با احساس هویت قومی دارد. به عبارتی احساس هویت قومی نه تنها با احساس هویت ملی منافاتی ندارد بلکه تقویت کننده آن هم هست.
از منظر حقوقی هم مطابق اعلامیه جهانی حقوق بشر و قانون اساسی جمهوری اسلامی ،هر كس حق دارد كه شخصيت حقوقی اش در همه جا به رسميت شناخته شود.و هویت قومی جزو این شخصیت است. جامعه شناسی می گوید هرکس که دارای هویت قومی باشد باید بتواند با افتخار بگوید :من به فرهنگ قوم خودم افتخار وکاملا احساس می کنم که به سرزمین محل تولدم تعلق دارم .واگر چنین احساسی ندارد درحقیقت، او با خطر هویت قومی روبروست . تحقیقات نشان داده ، در پاسخ به این سوال که آیا شما به ایرانی بودن خودتان افتخار می کنید یا نه ؟ از میان اقوام ششگانه ایرانی یعنی (آذری ها ، لر ها،ترکمن ها، بلوچ ها، کردها،عرب ها) ، لرها در رتبه اول قرار دارند ولی در پاسخ به اینکه آیا به لربودن بودن خودتان افتخار می کنید یا نه؟ متاسفانه لرها در رتبه دوم جای گرفته اند که گمان می رود عواملی مثل توسعه نیافتگی ، موقعیــتهــاي نابرابر اجتمـــاعی و اقتصـــادي ، تبعیضات ناروا ، عدم همبستگی ، علت ناباوری به هویت محلی است.
امام علی فرمودند : ای مردم فرصتها چون ابری در گذر است. از دست دادن فرصت بدست آوردن غصه هاست. از فرصتهای خیر بهره ورگردید. زیرا اگر حق تان را نگیرید مثل برده واسیر ذلیل خواهید شد. مثل کسی خواهید شدکه در سفرهای دور و دراز ناچاراست بر ترک شتر دیگران نشیند. بنابراین تاکید برهویت محلی درضمن حفظ هویت ملی می تواند به توسعه حوزه های انتخابیه کمک کند و نماینده باید بتواند از این ظرفیت بالقوه استفاده صحیح بنماید.
4.نماینده باید برنامه محور، دوراندیش و بلند همت باشد
اصولاً ارزش انسان بسته به همت اوست. حضرت علي(ع) خطاب به مالک اشتر مي فرمايند: با بلند همتان بپيوند. أَهْلِ النَّجْدَةِ. امروزه در چارچول جوامع لیبرالیستی هم به منافع "بلند مدت و جمعی " اندیشیده می شود نه به "منافع کوتاه مدت و فردی". درست است که منافع"من" اهمیت دارد ولی منافع "من" زمانی به نحو احسن تأمین خواهد شد که"منافع جمع" تأمین گردد. "اگر هرکس به دنبال سود شخصی خودش باشد، سود جمعی به خطر می افتد." پس در یک فرایند بلند مدت اگر سود جمعی به خطر افتد در نهایت سود فردی هم به خطر خواهد افتاد. اگرتوسعه وجود نداشته باشد پس بطور منطقی و عقلانی، توسعه و شکوفایی فردی هم وجود نخواهد داشت. نتیجه آن جامعه ای خواهد بود که درآن انسان همچون گرگی برجان انسان دیگری خواهد افتاد. هم منافع فردی به خطر خواهد افتاد و هم منافع جمعی . لذا بایستی از وضعیت گذشته عبرت گرفت ودر انتخاب نماینده عاقبت اندیش بود . علی (ع) می فرماید : بدی تدبیرو کمی عبرت گرفتن دلیل برگشت بد روزگارو اوضاع و احوال تلخ گذشته است.سوءالتدبیر مفتاح الفقر؛ تدبیر غلط در زندگی، کلید فقر است.اگر نماینده وظيفة خود را در زمينة عمران و آباداني انجام ندهد ، مردم فقير شده و در تنگنا قرار می گیرند. درنتیجه طبيعي است كه در چنين شرايطي بستر انواع ظلم، فساد و تباهي نيز فراهم خواهد شد. بي‌شك در اين‌صورت نماینده نقش اساسي در فقر و بدبختی مردم خواهد داشت .نماینده باید پیشرو و مبتکر حرکت جامعه به سوی کار و تولید،تقدم کارهای تولیدی بر خدماتی و واسطه ای باشد . امام علی می فرماید در جامعه ای که کار و تولید، اساس درامد باشد، رفاه و آسایش برای همه تأمین می گردد .
5. نماینده باید در سوابق و اصالت نیکو باشد
اصالت و صلاحيت خانوادگي از جمله مواردی است که بر آن تأکيد شده است . حضرت علی به مالک اشتر می نویسد : و از آنان که گوهري نيک دارند و از خانداني صالحند و از سابقه اي نيکو برخوردارند، فرماندهان را برگزين.نقل است که روزی شاه عباس ازشیخ بهائی پرسید : اصالت ذاتیِ افراد بهتر است یا تربیت خانوادگی شان ؟شیخ گفت: اصالت بهتر است.ولی شاه میگفت: تربیت مهم تر است.
یک روز شیخ بهایی به کاخ رفت و وقت شام سفره ای بلند پهن کردند ولی چون چراغ و برقی نبود پادشاه دستی به کف زد و با اشاره او چهار گربه شمع به دست بر اطراف سفره حاضر شدند و آنجا را روشن کردند!شاه دستی بر پشت شیخ زد و گفت دیدی گفتم "تربیت" مهمتر از "اصالت " است ما این گربه های نا اهل را اهل کردیم و این نتیجه "تربیت" است . فردا شب شیخ چهار جوراب برداشت و چهار موش در آن نهاد و وقت شام موشها را رها کرد.در این هنگام، همهمه ای بپا شد . یک گربه به شرق دیگری به غرب آن یکی به شمال و دیگری به جنوب رفت.واین بار شیخ دستی برپشت شاه زد و گفت: یادت باشد با "تربیت" میتوان گربه نا اهل را اهل کرد ولی با دیدن هر موشی ، گربه به اصل و "اصالت" خود برمیگردد.بهمین خاطر گفته اند :
مایه اصل و نسب در گردش ایام زر است دایما خون میخورد تیغی که صاحب جوهر است
دود اگر بالا نشیند کسر شان شعله نیست جای چشم ابرو نگیرد گرچه او بالاتر است
شصد و شاهد هر دو دعوای بزرگی می کنند پس چرا انگشت کوچک لایق انگشتر است
6. نماینده باید هم متخصص در امور محوله و هم خدمت گزاری بی منت باشد
در سیره عملی و نظری امام علی علیه السلام مهم ترین عامل رشد وتوسعه همه جانبه و تأمین امنیت و رفاه یک جامعه نقش زمامداران ومدیران آن است. در اندیشه سیاسی امام علی اگر کار به شخص نااهل سپرده شود، جامعه به گمراهی کشیده می شود.در احاديث اسلامي همواره تأکيد شده است که در انتخاب افراد به صلاحيت علمي و توانايي آنها دقت شود و هرگز کساني را که از نظر علمي ضعيفند و آگاهيهاي لازم را ندارند بر کاري نگمارند زيرا که چنين کاري بزرگترين خيانت به جامعه اسلامي است. حضرت علي(ع) در نهج البلاغه، مي فرمايند: «اي مردم همانا سزاوارترين مردم به اين امر کسي است که تواناترين آنها بر اجراي امور و داناترين در فهم مسائل باشد. امام علی از تجربه به عنوان علم جدید یاد کرده و مي فرمايد: وَ السَّوابِقِ الحَسَنَةِ. افراد با تجربه را به عنوان کارگزار انتخاب نما.زیرا هر که تجربه اش بسیار باشد فریب خوردن او اندک شود. ای مالک بر كسانی اعتماد كن كه در میان مردم خوش سابقه ترند.
قرآن کریم آنجا که از مدیریت ذخیره گندم توسط حضرت یوسف صحبت می کند ، لابد ، اهمیت تخصص و کاردانی را برملا می کند.
امام علی می فرماید : بپرهیز از اینکه به نیکی که درحق مردم می‌کنی، منّت‌گذاری یا کاری که انجام می‌دهی بیش از آنچه هست در نظر آری، زیرا منّت نهادن احسان را بی نتیجه می‌گرداند و کار را بیش از آنچه هست پنداشتن، نور حق را می‌زداید. البته گزارش کارها و خدمات صادقانه انجام شده خود ستایی و منت گذاری نیست زیرا حضرت علی هم در وصف خودش فرمود : من برای واداشتن شما به راه حق، که در میان جاده ای گمراه کننده بودید، به پا خاستم در حالی که سرگردان بودید و راهنمایی نداشتید، تشنه کام هر چه زمین را می کندید قطره آبی نمی یافتید. امروز ما و شما بر سر دو راهی قرار داریم، آن کس که به وجود آب اطمینان دارد تشنه نمی ماند
.
7. نماینده باید از اقبال و رضایت عمومی برخوردار باشد:
امام علی علیه السلام می فرماید بدان!افراد شایسته را با آنچه خداوند برزبان بندگانش جارى مىسازد مىتوان شناخت. ایشان می‌فرماید: باید كه محبوب‌ترین كارها اموری قرار گیرد كه جامع‌ترین و هماهنگ‌ترین در راه رضایت مردم باشد، چرا كه بی‌تردید، خشم توده مردم، رضایت و خشنودی خواص و برگزیدگان جامعه را بی اثر می‌سازد، در حالی كه خشم خواص، با رضایت توده مردم بخشوده و جبران خواهد شد.
8. نماینده باید هم در برابر نظرات و انتقادات انعطاف پذیر وهم پشتکار و اراده قوی داشته باشد
حضرت علی(ع) می‌فرمایند : و اگر رعیت به تو گمان ستمگری را بردند، عذر و دلیلت را برای ایشان آشکار کن و گمان‌های آنها را با آشکار کردنت از خویشتن دور نما.این نكته نیز حائز اهمیت است كه مردم به مقتضای طبع بشری و آمال و آرزوهایشان، هرگاه به آنچه كه می‌خواهند نائل نشوند، معمولا مجریان وبخصوص نماینده را مسئول محرومیت‌ها و ناكامی‌های خود می‌پندارند و آنان را مقصر می‌شناسند و گمان می‌كنند وظیفه نماینده است كه همه خواست‌های آنان را برآورده سازد و هنگامی كه با خواسته‌های برآورده نشده مواجه می‌شوند، نسبت به نماینده عداوت می‌كنند. درنتیجه نماینده اگر چه نمی‌تواند به همه خواست‌های مردم جامه عمل بپوشاند اما باید با گره‌گشایی و پیروی از اخلاق خوب، مردم را با كمبودها آشنا سازد و در صدد جلب رضایت مردم برآید.
سستي در انجام دادن امور موجب زير پا گذاشتن حق و عدم اجراي به موقع کارها و تضييع حقوق مردم است. کندي در کارها فرصت هاي خير و غير قابل بازگشت را از بين مي برد و به هيچ وجه نبايد در گردش امور سستي و کندي و کاهلي راه يابد و اين امر بايد با دقت هاي لازم عجين و همراه شود. اميرالمومنين علي(ع) چنين سفارش کرده اند: «در کارهاي خود بر افراد سست و تنبل تکيه مکن»
9. نماینده باید روحیه مشورت با نخبگان و اندیشمندان را داشته باشد
آن حضرت مالکاشتر را به همنشینی و مذاکره با علماو حکیمان امر میکرد. زیرا آنانرا مایه آبادانی و اصلاح شهرها و برقراری نظم و قانون می داند. «لا ظهیرکالمشاوره» با دانشمندان وحکیمان، زیاد به بحث و مذاکرهنشین، تا مصالح کشور را تثبیت کنی و اصول پایدارییک ملت را قوام بخشی.با بخیل و تنگ نظر و ترسو و حریص و ستمگر و دروغگو و چاپلوس مشورت نکن و افراد خانواده دار، مردم دار،شجاع و عالم و دارای عزت نفس را که در حق گویی از همه صریح ترند انتخاب کن، چه خوشایند تو باشد یا ناخوشایند .
10. نماینده باید متانت، تواضع و فروتنی نسبت به مردم و خلق و خوی پسندیده داشته باشد
در دید امام علی نماینده باید در برابر مردم فروتن و متواضع باشد . ایشان می فرمایند: بپرهیز که خود را در بزرگی همانند خداوند پنداری و در شکوه خداوندی همانند او دانی زیرا خداوند هر سرکشی را خوار می سازد.... در جای دیگر می نویسد: اگر با مقام و قدرتی که داری، دچار تکبر یا خودبزرگ بینی شدی به بزرگی حکومت پروردگار که برتر از تو است بنگر که تو را از سرکشی نجات می دهد.
11. نماینده باید دیر خشم و دارای مهر و عطوفت نسبت به مردم باشد
لازمست نماینده داراي قدرت تسلط بر خشم و کظم غيظ باشند. اميرالمؤمنين(ع) فرموده اند: آن کس را فرمانده نما که از همه در بردباري بالاتر باشد و از کساني باشد که خشم او را فرا نگيرد و به زودي از جاي خود بدر نرود . مگو من مأمورم و امر می‌کنم پس باید فرمان مرا بپذیرید چرا که این روش سبب فساد و خرابی‌دل و ضعف و سستی دین و تغییر و زوال نعمت‌ها می گردد.قرآن کریم می‌فرماید: اگر تندخو و سختدل بودی از پیرامونت پراکنده می شدند .شهید مرتضی مطهری می فرمایند: مردم آنگاه قانونی خواهند بود که از زمامدار علاقه ببینند و این علاقههاست که مردم را به پیروی و اطاعت میکشاند.
12. نماینده باید درتقسیم پست ها و مسئولیتهای استانی و شهرستانی شایسته گزین و شجاع باشد
همچنانکه گفته شد یکی از توصیه های حکمرانی خوب، استفاده از مدیران بومی است.یکی از مهمترین راههای دستیابی به موفقیت و قرار دادن منطقه در مسیر هموار توسعه و بالندگی ، مدیریت بومی موفق میباشد.مدیر بومی و توانمند به لحاظ اشراف وتسلط بر نقاط قوت و ضعف،نیازمندیها، پتانسیلها و قابلیتها، زمینه ساز توسعه و بالندگی شهرستان خواهد بود.بالعکس قرار گرفتن مدیران غیربومی و ناآشنا به مسائل شهرستان که به دلیل نشناختن تمامی زوایای توانمندی و نیازمندی شهرستانها و نداشتن انگیره لازم برای این موضوع را ندارند مانع توسعه است.
امروزه انجام خدمات اداري بخش زيادي از عمر و هزينة مردم را هدر مي‌دهد. نظارت نكردن دقيق دولتها بر مدیران و ناكارآمدي بوروکراسی اداري، يكي از معضلات کشورهای درحال توسعه است. نظام کاغذبازی ، فرهنگ غلط ریاست سالاری، و بی توجهی به حقوق حقه مردم، سيستم اداري بسياري از دولتها را ناكارآمد ساخته و مدیران كمتر در برابر مردم پاسخگو هستند. انجام كار اداري كه چه‌بسا يك ساعت وقت نياز داشته باشد، ممکن است در اثر در طی چند روز انجام شود .اين مسائل از آسيب‌هاي اصلي نظام اداري است كه همگي موجب مي‌شود ارائة خدمات همگانی به مردم، به‌موقع و در وقت لازم انجام نشود.لذا نماینده بایستی افرادی دانا، توانا، مبتکر و متواضع و آشنا به فلسفه خدمت گزاری اداری را به کار گیرد. امام علی توصیه می‌كند كه شناخت بوالهوسی از افراد را ملاك انتخاب آنان قرار ندهد و این نكته را در نظر داشته باشد كسانی ممکن است به لباس زهد در می‌آیند و خود را برخوردار از اخلاق حسنه جلوه دهند. لذا امام علی(ع) می‌فرمایند:از خاندان‌های نجیب و شایسته انتخاب کن.
شجاعت يکي از صفات مهم براي نماینده مي باشد تا بتوانند از حق دفاع نمايند و عليه خلاف و ناحقي مبارزه نمايند. ثُمَّ اَلصِق بِذَوي… الشّجاعَه . حضرت علي(ع) مي فرمايد : به اهل شجاعت بپيوند و آنها را به عنوان کارگزار انتخاب نما.
13. نماینده باید روحیه اعتدال و میانه روی و انصاف داشته و مخالف با ظلم و ستم باشد
امام علی علیه السلام می فرماید: ای مالک بهترین امور در نزد تو باید فراگیرترین در عدالت وانصاف باشد.حق را برای هر کس که شایسته است از نزدیکان و بیگانگان اجرا کن.پیامبر اکرم می فرماید حکومت با کفر دوام می یابد ولی با ظلم پایدار نمی ماند.
14.نماینده باید امانتدار خوبی باشد و از مسئولیتی که مردم به او داده اند سوء استفاده نکند.
متاسفانه یکی از مشکلاتی که در سیستم های اداری شاهد آن هستیم ناشی از یکسری ارتباطات خانوادگی است که در بسیاری موارد موجب ضایع شدن حقوق دیگران یا محروم شدن آنها از یکسری امور می شود. آنچه که ما در سیستم اداری از آن به عنوان «پارتی بازی» یاد می کنیم و متاسفانه موج شدیدی از نارضایتی ها را با خود همیشه به دنبال دارد. حضرت علی علیه السلام با نهایت دقت و ظرافت به این موضوع نیز توجه فرموده و در مورد نزدیکان و خویشاوندان به مالک می فرمایند: «همانا زمامداران را خواص و نزدیکانی است که خودخواه و چپاولگرند و در معاملات انصاف ندارند. ریشه ستمکاریشان را با بریدن اسباب آن بخشکان، و به هیچ کدام از اطرافیان و خویشاوندانت زمین را واگذار مکن و به گونه ای با آنان رفتار کن که قراردادی به سودشان منعقد نگردد که به مردم زیان رساند ... حق را به صاحب حق، هر کس که باشد، نزدیک یا دور بپرداز و در این کار شکیبا باش و این شکیبایی را به حساب خدا بگذار، گرچه اجرای حق مشکلاتی برای نزدیکانت فراهم آورد، تحمل سنگینی آن را با یاد قیامت بر خود هموار ساز، زیرا تحمل آن پسندیده است.» . لذا نماینده بایدقدرت مقابله با زیاده خواهان ، رانت خواهان ورانت خواران را داشته باشد.
15. نماینده نباید با مردم فاصله داشته باشد
امام علیه السلام می‌فرماید: بپرهیز از فاصله گرفتن از مردم. مبادا مدت طولانی از مردم فاصله بگیری، زیرا دوری نماینده از مردم باعث بی‌اطلاعی از حقایق می شود و باعث بی‌اطلاعی مردم از واقعیت جریان كارها می‌شود، و این حالت عدم آگاهی موجب درشت و كوچك جلوه یافتن امور بزرگ، و بزرگ جلوه‌گر شدن مطالب ناچیز و كوچك می‌گردد.
16.نماینده نباید مبتلا به این توهم باشد که بر دیگران برتری ذاتی دارد
نماینده باید بداند که مطابق دین اسلام، خداوند درخلقت هر انسانی کرامت ذاتی را قرار داده و می فرماید : ونفخت فیحه من روحی(از روح خودم در وجود تمام انسانها دمیدم ). حتی پژوهشهای ژنتیکی هم این حقیقت را به اثبات رسانده است که انسانها بطور سرشتی همانند " لوح پاک و سفید " زاده شده اند واین ، تنها فرصتهای نابرابراقتصادی، سیاسی، فرهنگی و محیطی است که باعث تمایز برخی بر برخی دیگر شده است. لذا او نباید خود را تافته جدا بافته از مردم تصور وگمان کند فرصتهایی که خدا،مردم، دولت یا طبیعت در اختیار او قرار داده شده مبین لیاقت ذاتی اوست. پس باید از این مواهب اکتسابی در راه خدمت به مردم و اعتلای رشد آنان استفاده کند.
17. نماینده باید دلسوز فقرا ودلواپس تامین اجتماعی آنان باشد
امام على (علیه السلام)، هم خود یار و مددکار فقرا و محرومان بود و هم افرادى را با این ویژگى پرورش داد. دستورات آن حضرت به مجریان و مدیران ارشد حکومت در آن روز، حاکى از اهتمام ایشان به فقرستیزى و تأمین اجتماعى است؛ چنان که خطاب به مالک مى فرماید:اى مالک! درباره طبقه پایین از مردم جامعه، که چاره اى ندارند و در فقر و تنگ دستى زندگى مى کنند، خدا را فراموش نکن. آنها عبارتند از: بینوایان، نیازمندان، گرفتاران و زمین گیر شدگان. پاره‌ای از وقت خود را برای نیازمندان قرارده که در آن وقت خویشتن را برای ایشان آماده ساخته، در مجلس عمومی بنشینی.آنچه را که خداوند از حق خود درباره ایشان دستور داده رعایت کن و براى آنان قسمتى از بیت المال هر شهر را در نظر بگیر.از این توصیه على بر مى آید که حمایت از فقرا و نیازمندان به عنوان یک اصل مطرح است و براى تحقق آن، باید تلاش کرد: زیرا فقر و کمبود اقتصادى عامل بروز بسیارى از مشکلات و ناامنى در جامعه است.
18.نماینده باید حداقل آشنایی با قانون و حقوق را داشته باشد
نماینده ای که با قانون و حقوق هیچگونه آشنایی ندارد چگونه می خواهد یا می تواند مدافع حقوق مردم و صیانت از قوانین باشد؟! یا می خواهد قانون خوب و بد یا حق را از ناحق تشخیص دهد؟
19. نماینده نباید حسود و منفعت طلب و تنگ نظر باشد
وَ لاتحَاسَدُو، فَانَّ الحَسَدَ یَأکلُ الاْیمَانَ کَمَا تَأکلُ النارُ الحَطبَ. علی علیه السلام می فرماید: حسد نورزید که ایمان را نابود می کند، آن گونه که آتش هیزم را خاکستر می سوزاند. حسود، دشمن نظام آفرینش و مخالف مواهب الهی است.امام صادق در حدیثی ریشه کفر را حسادت معرفی کرده و می فرماید: حسادت ریشه در کفردارد وکینه ورزی و ندیدن پیشرفت امور و برتری نسبت به دیگران موجبات حسد است . حسادت در فضای سیاسی آثاری به مراتب گستره ترو زیانبار تر در سطح ملی و محلی دارد و می تواند منافع و مصالح شهر و دیارمان را به خطر اندازد. وچه بسا کسانی که در طول تاریخ منزوی، زندانی، محکوم و حتی کشته شده اند قربانی تخریب و تهمت و غیبت و بدگویی ودروغگویی ناشی از حسادت شده اند. امام علی فرمود «طلحه» كوه را كاه، و كارهاي سخت و دشوار را ساده و راحت جلوه می دهد . درمیدان رقابت و منفعت طلبی برخی کسان می خواهند ظرف قانون و اخلاق را با دست خود وارونه کنند تابتوانند ارزش رقیبان را براحتی بریزند. آدم توانا به جای نشان دادن ناتوانی دیگران ، راه درست توانایی را نشان می دهد. امام علی ، مفهوم حقیقی حکومت را پاسداری از حرمت، حقوق و آزادیهای مردم می داند و می فرماید حاکمان پاسبانان خدایند در زمین.نمایندگانی که باتخریب رقبا سعی در حذف او دارند چگونه می خواهند از حقوق و آزادی بیان مردم دفاع کنند؟ و در پایان بیاید زبانمردی پرمدعا را به کنار گذارید و به مردان بی ادعا کمک کنید . چرا می خواهید آب ذلال را گل آلود کنید تا ذلال آب، ته بگیرد؟چرا تا دیروز،عرصه ریاست برایتان عطسه بزی بود ولی امروز می خواهید عطسه بزی شوید تا به عرصه ریاست بروید؟ چرا به ظاهر سخنان بحقی می گویید ولی در دل مقصود باطلی دارید؟ . بیایید زره حسادت را ازتن دراورید و شمشیر منفعت را به کناری گذارید و از دیوار کوتاه سیاست اینگونه بالا نپرید زیرا مردم ازابرهای آسمانی می فهمند کدامش باران و کدامش رعد و برق است.(پایان)
نوربخش ریاحی(مدرس دانشگاه و دانشجوی دکتری حقوق عمومی)
انتهای پیام/ک308
نظرات کاربران